پرهیز از کارشکنی در کار یکدیگر

حضرت امام(ره) در پیام خویش به نمایندگان اولین دوره مجلس شورای اسلامی، 11 توصیه به ایشان کرده اند که در ششمین توصیه آمده است: «6- ویژگى این مجلس و محیط کشور در این دوره ایجاب مى‏کند که مجلس و دولت هماهنگ شود تا بر مشکلات کشور فائق آیند. و هیچ یک از نهادهاى جمهورى اسلامى خصوصاً مجلس و رئیس جمهورى و دولت براى یکدیگر و دیگران کارشکنى نکنند و خود را به طور جدى در خدمت اسلام و کشور درآورند تا خداى متعال آنها را پشتیبانى فرماید. و نداى آسمانى انسان‏ساز وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا را در نظر داشته و اطاعت نمایند، و از منازعه و تفرقه اجتناب نمایند و به امر آموزنده الهى گوش فرا دهند و وَ لا تَنازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ رِیحُکُمْ که دنباله آن تنازع، فشل و شکست و رفتن رنگ و بو و آبروست.»[1]

پرهیز از تضعیف یکدیگر

حضرت امام(ره) در پیام خویش به ملت ایران در 15 مرداد 59 به مناسبت روز قدس می فرمایند: «این مکتب اسلام را- اگر مکتب اسلام را حفظ بکنند، مطمئن باشند که هیچ قدرتى به آنها آسیب نمى‏رساند. اگر ما مکتب خودمان را حفظ نکنیم- که یکى از تعلیمات مکتب ما این است که متفق با هم باشیم- هر یک از این گروهها یا هر یک از این افراد که بر ضد آن رفیق خودش یک کلمه‏اى بگوید، از مکتب خارج شده است و به درد اصل ایران دیگر نمى‏خورد. هر کدام از اینها که دیگرى را بخواهند تضعیف کنند، مجلس بخواهد یکى دیگر را تضعیف کند، یکى دیگر بخواهد مجلس را تضعیف کند، دولت بخواهد مجلس را تضعیف کند، مجلس بخواهد دولتش را تضعیف بکند، رئیس جمهور بخواهد مجلس را تضعیف کند، مجلس بخواهد رئیس جمهور را تضعیف کند، تمام اینها بر خلاف مکتب اسلام است، مخالفت با اسلام است.

باید این آقایان همان طورى که مدعى هستند اسلامى هستیم، واقع مطلب این است که باید در عملشان، در قولشان، در خطابه‏هایشان، در حرفهایشان، در نوشته‏هایشان، در روزنامه‏هایشان نشان بدهند که ما مسلمانیم. این چه مسلمانى است که هر روزنامه‏اى که مال یک طایفه است به طایفه دیگر فحاشى مى‏کند؟! ما چى جواب این مردم را بدهیم که هى مى‏آیند از من الآن وقت خواسته‏اند از بازار تهران که بیایند بگویند این چه خبر است، این آقایان چه‏شان است با هم؛ این آقاى رئیس جمهور با مجلس، مجلس با رئیس جمهور چرا، چرا این طور رفتار مى‏کنند؟ چرا باید این طور باشد که صداى مردم در آید؟

من نصیحت به آنها مى‏کنم، من از لسان اسلام به آنها نصیحت مى‏کنم که با هم اختلاف نکنید. شما اگر اختلاف بکنید، راه را براى دیگران باز مى‏کنید. شما اختلاف با هم نداشته باشید. سر چه اختلاف مى‏کنید؟ چه میراثى هست که شما مى‏خواهید قسمت کنید و سرش اختلاف مى‏کنید؟ این همه مردم جوانهایشان را دادند، میراث براى شما گذاشتند که اختلاف با هم بکنید و این طور توى سر هم بزنید و این طور فساد ایجاد کنید؟! یک قدرى با هم رفیق باشید، دوست باشید، برادر باشید.»[2]

عدم دلخوری مجلس و دولت از یکدیگر

حضرت امام(ره) در سخنرانی در جمع مسئولین نظام در اول فروردین 61 فرمودند: «و من امیدوارم که تمام کسانى که دست به کار هستند در دولت، با هم دست به هم بدهند، با هم دوست باشند؛ افرادى که در مجلس هستند همه با هم رفیق باشند. همه یک مقصد دارید، همه مى‏خواهید که اسلام تحقق پیدا بکند. چرا پس با هم ما دلخورى داشته باشیم؟

برادرى از امورى است که هم قرآن کریم فرموده است که [مؤمنان‏] در این عالم برادرند و هم فرموده است که در بهشت برادر هستند و در سریرها در روبروى هم مى‏نشینند و برادرند. من امیدوارم که این آثار حالا تحقق پیدا کند تا منعکس بشود در آنجا. و مى‏دانیم که هر چه که در اینجا باشد، صورت غیبى‏اش در آنجا به ما مى‏رسد.»[3]

جایز نبودن تخریب یکدیگر

حضرت امام(ره) در پیام خویش به نخست وزیر و هیئت دولت در مورد مضرات خروج از محدوده اختیارات قانونی در 22 خرداد 67 فرمودند: «آقایان وزرا، من به شما و به نمایندگان محترم نصیحت مى‏کنم که سیاستهاى یکدیگر را تضعیف و یا تخریب نکنید؛ که اگر وحدت روش و حرکت در نظام نوپاى اسلامى صدمه ببیند، نتایجى که دنیاى استکبار از این برخوردها مى‏گیرد بسیار شکننده است.

کارى نکنیم که دنیا فکر کند نظام اسلامى ایران با این اختلاف سلیقه‏ها و با این ابراز اختلافها هیچ گاه راه ثبات را نخواهد پیمود. خداوند به تمامى شما توفیق خدمت به بندگان خوب خدا را ارزانى دهد.»[4]

مجلس کمک دولت و هدایت گر دولت

مقام معظم رهبری-مدظله- در دیدار نمایندگان مجلس در 11 خرداد 73 فرموده اند: «آدم‏هاى غیر مسئول را کار نداریم. دولت و مجلس، باید شانه به شانه‏ى هم حرکت کنند. مجلس باید کمکِ دولت باشد، و این مخصوص امروز هم نیست. در همه‏ى ادوار این‏گونه است که اگر نمایندگان مردم، دولتها را کمک نکنند، دولتها نمى‏توانند کار کنند. مجلس، مرکز قانون‏گذارى است. عِقال، دستِ مجلس است. ترمز، زیر پاى مجلس است. اگر دولتى در حال حرکت باشد و ترمز کردید، طبعاً نمى‏تواند حرکت کند. اگر در هدایت دولت، بى‏توجهى شد، نتیجه‏ى خوبى عاید نخواهد شد. باید هدایت انجام گیرد و همان استقلالى که قبلًا گفته شد، وجود داشته باشد. البته دشمن، هر چیز کوچکى را ممکن است ده برابر و گاهى صد برابر کند. اما بحمد اللّه مجلس پشتیبان دولت است؛ دولت هم در جهت قانون‏گذارى مجلس در حرکت است.»[5]

 اختلافات مانع از انجام کار

مقام معظم رهبری-مدظله- در بیانات خویش در جمع کارگزاران نظام در 21 آذر 80 فرمودند: «به نظر من آنچه که امروز جزو مشکلات اساسى ماست، اختلافات بى‏مبنا و بى‏پایه‏اى است که بین جمع علاقه‏مندان و کارکنان و خدمتگزاران نظام- جمع خودى‏اى که متعلّق به نظام است- وجود دارد.... خیلى از کارهایى که به نظر نشدنى مى‏آید، شدنى است؛ در صورتى که مسئول، براى این کار متفرّغ باشد. این اختلافات و دعواها نمى‏گذارد شما متفرّغ باشید. وجود این‏ها در دولت، مجلس، قوّه‏ى قضائیّه، داخل یک قوّه، بین دو قوّه، چیز بسیار بدى است. از جمله چیزهایى که بسیار بد است، این‏گونه اختلافهاست. این‏ها را باید علاج کنید. البته الآن بنده دوستانه و برادرانه عرض مى‏کنم و واقعاً به عنوان نصیحت عرض مى‏کنم که این‏ها را علاج کنید؛ اما اگر آدم ببیند همه مى‏خواهند علاج کنند، ولى چند نفر نمى‏گذارند- چهار نفر اینجا، چهار نفر آنجا نمى‏گذارند- مجبوریم کسانى را که نمى‏گذارند وفاق به وجود آید، به‏گونه‏اى علاج کنیم!»[6]

عدم تضعیف قوا به دلیل وجود مشکلات جزئی

مقام معظم رهبری در دیدار جمعی از کشاورزان در 12 دی 80 فرموده اند: «امروز علاج دردهاى این کشور این است که قواى سه‏گانه با وحدت کلمه و با همکارى با یکدیگر، برنامه‏هاى منظّم و مرتّبى را که براى رسیدن به هدفهاى این نظام و آسایش مردم مورد نظر است، تعقیب کنند. امروز این وظیفه است. قواى سه‏گانه نباید یکدیگر را تضعیف کنند. مطبوعات و رسانه‏ها نباید قواى سه‏گانه‏ى کشور را- که ارکان کشور و پایه‏هاى این نظامند- تضعیف کنند. مطبوعات و رسانه‏ها هم مراقبت کنند؛ اگر به گوشه‏اى از یک قوّه اعتراضى هست، این را نباید مجوّز قرار دهند و همه‏ى آن قوّه را تضعیف کنند. اگر فرضاً اعتراضى به یکى دو نماینده وجود داشته باشد، نباید مجلس را تضعیف کرد. اگر اعتراضى به یک حکم قضائی وجود داشته باشد، نباید قوّه‏ى قضائیّه را تضعیف کرد. اگر اعتراضى به بخشى از دولت وجود داشته باشد، نباید دولت را تضعیف کرد. تضعیف این پایه‏ها، تضعیف انقلاب و نظام و به تأخیر انداختن اهداف والاى این نظام است. این را همه متوجّه باشند.»[7]

پرهیز از مناقشات بی حاصل

مقام معظم رهبری-مدظله- در آخرین دیدار خویش با هیئت دولت آقای خاتمی در 4 شهریور 83 فرمودند: «من مى‌خواهم خواهش کنم که این سالِ آخر خدمت این دولت خدمتگزار، به مناقشات بى‌حاصل نگذرد؛ چه در درون دستگاه اجرایى، چه بین قوه‌ى مجریه و قوه‌ى مقننه، چه در مجموعه‌ى نظام. گفتن، تذکر دادن، پرسیدن و نظارت - که از جمله کارهاى مجلس شوراى اسلامى است - یک حق مسلّم است؛ ما در این تردیدى نداریم و معتقدیم که نقد منصفانه و پاسخگویى منصفانه به نقد، به تقویت دستگاه و نظام کمک مى‌کند، لیکن این نباید با مناقشات و گفتگوها و بگومگوهاى لفظى اشتباه شود.»[8]

تفاهم مجلس و دولت جهت پیشرفت کارها

مقام معظم رهبری-مدظله- در خطبه های نماز جمعه در 28 مرداد 84 فرمودند: «امروز بحمد اللّه دولت تقریباً در آستانه‏ى تشکیل شدن است. در مجلس، نمایندگان وظایف و حقوقى دارند؛ رئیس‏جمهور هم وظایف و حقوقى دارد. هر دو طرف باید به وظایف خود عمل کنند و از حقوق خود استفاده نمایند. البته باید بنا بر تفاهم باشد تا کار پیشرفت کند و کار کشور معوق نماند. بعد از تشکیل دولت هم إن شاء اللّه مجلس و دولت بنا بر همکارى داشته باشند و وظایف خودشان را انجام دهند؛ منتها برادرانه. مجلس نظارت خود را بکند، محاسبه‏ى خود را بکند، سؤال خود را بکند- که این‏ها وظایف مجلس است و انتظار از مجلس همین چیزهاست و این‏ها کمک به دولت است- و دولت هم إن شاء اللّه تلاش و حرکت خود را با قدرت و کفایتِ لازم انجام دهد. براى نیاز دولت قانون بگذرانند تا دولت بتواند به وعده‏هاى خود عمل کند؛ دولت هم به امید خدا، با توکل به خدا و با پشتیبانى مردم بتواند خواسته‏هاى آن‏ها را در حدى که براى او در مدت مشخص قانونى ممکن و مقدور است، عملى کند. بنده‏ى حقیر هم به عنوان خدمتگزار، از رئیس‏جمهور و از کلیت دولت مثل همیشه حمایت خواهم کرد.»[9]

هماهنگی دولت و مجلس حسن است نه عیب

مقام معظم رهبری-مدظله- در دیدار نمایندگان مجلس هفتم در 8 خرداد 86 فرمودند: «بالاخره خود هماهنگى مجلس و دولت هم یکى از برکات این دوره است. دشمنانى هم داشت و دارد؛ این را به شما عرض بکنم. کسانى هستند که با هماهنگى دولت و مجلس مخالفند. از اول هم همین‏طور شعار دادند که این‏ها یکدست کردند؛ با این که کسى در این یکدستى تأثیرى نداشت. ملت این کار را کرده بود و این‏طور انتخاب کرده بود؛ رئیس‏جمهور را آن‏طور، نمایندگان را هم این‏طور. حالا یکدست درآمده‏اند دیگر! چه کار کنیم؟ این یکدستى عیب نیست، حسن است؛ تا بتوانند با همدیگر کار کنند و باهم اهداف مشترکى را دنبال بکنند.»[10]

 تعامل خیرخواهانه سه قوه در عین کوتاه نیامدن از وظایف قانونی

مقام معظم رهبری-مدظله- در دیدار هیئت دولت در 4 شهریور 86 فرمودند: «یک سفارش دیگر من مسأله‏ى تعامل با دیگر قواست. خوشبختانه امروز روابط قوه‏ى مجریه با قوه‏ى مقنّنه و قوه‏ى قضائیه روابط خوبى است؛ لکن در بدنه باید این تعامل تقویت بشود؛ یعنى کوشش بشود که تعامل منطقى و صحیح برقرار شود. البته من هیچ عقیده ندارم که مجلس در رابطه‏ى با دولت، از وظایف خودش صرف‏نظر کند؛ نه، مجلس باید به وظائفى که نسبت به دولت دارد، سخت‏گیرانه، منتها خیرخواهانه، عمل کند. دولت هم مطلقاً از اختیارات خودش نباید عدول بکند و باید از اختیاراتى که قانون و قانون اساسى به او داده، حد اکثر استفاده را در قبال سایر قوا بکند. اما روح تعامل، روح توافق و سازگارى باید بر هر سه دستگاه حاکم باشد»[11]

عدم سخت گیری مجلس در قبال دولت

مقام معظم رهبری-مدظله- در دیدار نمایندگان مجلس در 3 تیر 88 فرمودند: «یک نکته‏ى دیگر این است که شما این سه سالى که در پیش دارید، با این دولت جدید بناست مجتمعاً کشور را اداره کنید؛ شما در یک جهت، دولت در یک جهت؛ شما مقنن، دولت مجرى؛ باید باهم کار کنید. بنا را بر مماشات، مدارا و روح همکارى بگذارید. البته ما تذکراتى هم در این زمینه در باره‏ى همین مسئله‏ى همکارى به دولت داریم و خواهیم گفت- در جلسات با عناصر محترم دولت و با مجموعه‏ى دولت- او به جاى خود محفوظ؛ اما آن چیزى که به شما مى‏خواهیم عرض کنیم، این است که بنا را بر این بگذارید که با دولت همکارى بشود. دولت آن کسى است که توى میدان است. من هم توى مجلس بودم، مثل شماها نماینده بودم، هم توى دولت بودم؛ هر دو حالت را من درک کردم. خوب، بله، نماینده متوقع است که من زحمت مى‏کشم، مى‏نشینم قانون مى‏گذارم، باید به این قانون عمل بشود؛ این حرف درستى است، حرف حقى است؛ اما دولت هم حرف حقى دارد؛ دولت مى‏گوید من توى این سنگلاخ، توى این راه دشوار، توى این سربالائىِ نفس‏گیر، دارم با این همه بار مى‏روم؛ یکجا گیر مى‏کنم، کمکم کنید؛ سخت‏گیرى نکنید. دولت، آن عنصر وسط میدان است؛ وسط معرکه است‏.»[12]

 حل کردن مسائل در جلسه روسای قوا

مقام معظم رهبری در دیدار هیئت دولت در 6 شهرویور 90 فرمودند: «نکته‌ى آخر هم - که دیگر ظاهراً به اذان داریم نزدیک میشویم - این است که مسئله‌ى همکارى قوا را حل کنید. من هم غالباً به قوا سفارش میکنم؛ اما حالا شما که قوه‌ى مجریه هستید و اینجا حضور دارید، به شما باید سفارش کنم. هرچه میتوانید، در آن جاهائى که میشود کوتاه آمد، کوتاه بیائید؛ چه اشکالى دارد؟ آنجائى که میشود تبیین کرد، تبیین کنید. آنجائى که میشود با ایجاد ارتباطات دوستانه، مسئله را حل کرد، اینجورى حل کنید. چرا من اینقدر بر تشکیل جلسه‌ى رؤساى قوا اصرار میکنم؟ وقتى که جلسه‌ى رؤساى قوا تشکیل بشود، خیلى از این مشکلات حل میشود. در جلساتِ روبه‌رو، با همدیگر مى‌نشینند حرف میزنند؛ این کار خیلى از مشکلات را حل میکند؛ این تجربه‌ى ماست از گذشته. گیرم که حالا برخى از راه‌هاى گوناگونى هم که دوستان رفتند، به نتیجه نرسیده باشد؛ اما خب، راه‌هاى دیگرى وجود دارد. بالاخره اختلاف سلیقه‌ها یا اختلاف برداشتهاى از قانون را اینجورى باید حل کرد. کارى کنید که این ارتباط، ارتباط صمیمانه‌اى بشود. اگر چنانچه یک رفتارى را مشاهده میکنید که این رفتار را از آن طرف دیگر نمى‌پسندید، یک مراجعه هم به خودمان بکنیم، ببینیم آیا ما در آن فضاى سنگینى که اشاره میشود، مثلاً تأثیرى داشته‌ایم یا نداشته‌ایم. مراقبت بکنیم؛ اگر ما تأثیر داشتیم، آن را برداریم.»[13]

پرهیز از اختلاف بخاطر مسائل سطحی

مقام معظم رهبری-مدظله- در اول فروردین امسال در جمع مردم مشهد فرمودند: «من یک توصیه هم در زمینه‌ى سیاسى بکنم. عزیزان من! برادران! خواهران! در سرتاسر کشور، امروز ما احتیاج داریم به اتحاد و یکپارچگى. بهانه‌هاى اختلاف زیاد است. گاهى در یک قضیه‌اى سلیقه‌ى یک نفر، دو نفر با هم یکسان نیست؛ این نباید بهانه‌ى اختلاف بشود. گاهى در کسى یک گرایشى هست، در دیگرى نیست؛ این نباید مایه‌ى اختلاف بشود. آراء، نظرات، همه محترمند. اختلاف در درون، منازعه‌ى در درون، موجب فشل میشود. قرآن به ما تعلیم میدهد: «وَ لا تَنازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ ریحُکُم‏». اگر منازعه کنیم، سر مسائل گوناگون - مسائل سیاسى، مسائل اقتصادى، مسائل شخصیتى - دست‌به‌یقه شویم، دشمن ما جرى میشود. یک مقدار از جرأتى که دشمن در سالهاى گذشته پیدا کرد، به خاطر اختلافات بود. امیرالمؤمنین (علیه الصّلاة و السّلام) به ما درس میدهد؛ میفرماید: «لیس من طلب الحقّ فاخطأه کمن طلب الباطل فأصابه». مخالفین دو جورند. یک مخالفى است که دنبال حق است، او هم دنبال جمهورى اسلامى است، او هم دنبال انقلاب است، او هم دنبال دین و خداست، منتها راه را اشتباه کرده؛ با این نباید دشمنى کرد؛ این فرق دارد با کسى که در جهت غیر نظام اسلامى، با هدف معاندانه‌ى علیه نظام اسلامى حرکت میکند. دلها را به هم نرم کنید، برخوردها را نسبت به یکدیگر مهربانانه‌تر کنید.»[14]

 عدم انداختن تقصیرها به گردن یکدیگر

مقام معظم رهبری-مدظله- در دیدار هیئت دولت در 2 شهریور امسال فرمودند: «مسئله‌‌ى وحدت و انسجام ملى هم به نظر من چیز خیلى مهمى است؛ که ما حالا اینقدر این قضیه را تکرار کردیم که کأنه الفاظ دارد خاصیتهاى خودش را در افاده‌‌ى معنا از دست میدهد! ما باید همه یک حرف بزنیم. مسئولین باید جهتگیرى‌‌ها را دقیق و منطبق بر یکدیگر قرار بدهند؛ این به عهده‌‌ى همه است. تقصیرها را هم گردن یکدیگر نیندازیم. اینکه بگوئیم آقا ما میخواهیم فلان کار را بکنیم، نمیگذارند؛ یا فلان کار را کردیم، جلویش را گرفتند؛ یا فلان تصمیم را گرفتیم، اقدام نکردند، انجام ندادند - که قواى مختلف و بخشهاى مختلف به همدیگر بگویند - این را کسى قبول نمیکند. بالاخره حوزه‌‌هاى مسئولیت، مشخص است؛ یکى باید قانون بگذارد، یکى باید اجرا کند، یکى سیاستها را تنظیم کند، یکى عملیاتى کند. همه باید با هم هماهنگ عمل کنند. ما نباید تعامل قوا با یکدیگر را دست‌‌کم بگیریم. البته مخاطب این حرف، فقط قوه‌‌ى مجریه نیست؛ قوه‌‌ى قضائیه و قوه‌‌ى مقننه هم مخاطب این قضیه‌‌اند؛ دستگاه‌‌هاى گوناگون اجرائى هم که داخل دولت نیستند - مثل نیروهاى مسلح و دیگران - داخل در همین خطابند. همه باید به این معنا توجه کنند.»[15]